Το νέο βιβλίο της Κατερίνας Μακρυγιάννη

Από το Θεσσαλό συγγραφέα Βάιο Φασούλα

«Νομίζω πώς τους ήρωες τους καταξιώνει και ο θάνατός τους. Όταν δηλαδή την ηρωική σταδιοδρομία τους, τη δοσμένη απλόχερα για τη γενική ευημερία, την κλείνει ένας θάνατος ακόμη πιο ηρωικός. Είναι η περίπτωση του Άρη. Το να χάνεται ένας αγωνιστής από τους εχθρούς του, είναι φυσικό, το περιμένει και ο ίδιος. Μα να χάνεται χτυπημένος από εχθρούς και δικούς του, είναι σπαραγμός...» (Απόσπασμα της ΈλληςΑλεξίου, Αθήνα 05-10-1964)

«Κανείς δε γεννήθηκε για να είναι σκλάβος, κανείς δεν επιδιώκει να υποφέρει αδικίες, εξευτελισμούς και πίκρες. Ένα παιδί καταδικασμένο σε μια βάρβαρη κοινωνία του χωριού, ως εξώγαμο παιδί, η Ρηνούλα, γόνος μεγάλης οικογένειας του Θανάση Κλάρα, γεωπόνος και ο μεγάλος του έρωτας για την όμορφη γυναίκα την Ειρήνη Παππά, σχεδίασε τη ζωή του μετά την μεταπολεμική και αριστερή ιδεολογία του. Έκανε όνειρα για να ζήσει και εκείνος με την κόρη του Ρηνούλα και με τη γυναίκα της καρδιά ς του, χτίζοντας όνειρα στον απόηχο του πολέμου...»

Μ' αυτές τις αράδες ξεκινάει το νέο της βιβλίο η Κατερίνα Μακρυγιάννη: «Απόρριψη» χωρίς να μπορεί να κρύψει την πίκρα της για όσα τις συμβαίνουν. Κι αυτό το επιβεβαιώνει και ο κ. Γιώργος Αμβροσίου, εκδότης της εφημερίδας «Η ΑΛΗΘΕΙΑ» ο οποίος, με μια σύντομη αναφορά του στο «Απόρριψη» γράφει και τούτα: Κανείς άνθρωπος να μη βρεθεί ποτέ στη θέση της Κατερίνας - Ειρήνης Μακρυγιάννη. Η διατάραξη της προσωπικής ζωής ενός ανθρώπου, ειδικά σε μεγάλη ηλικία, σου ανατρέπει όλη την μέχρι τότε ζωής σου. Αυτό έπαθε η φίλη μου Κατερίνα - Ειρήνη. Και ελπίζω η Ειρήνη Παππά να της δώσει τη λύτρωση». Επίσης αναφερόμενος στο χώρο της σημερινής επιστήμης και στα θαύματα της αναφέρει: Είναι τρελό σήμερα να μη γίνεται μια απλή εξέταση DNA, που θα φωτίσει τη σκοτεινή αυτή υπόθεση. Εκτός και κάποιοι είναι σίγουροι ότι τα αποτελέσματα θα δικαιώνουν την Κατερίνα - Ειρήνη και θα ανατρέπουν τον δικό τους μύθο».

Πριν περάσω στο θέμα, - μερική ανάλυση - του νέου βιβλίου της Κατερίνας Μακρυγιάννη «Απόρριψη», σκέφτηκα να κάνω μερικές διευκρινίσεις για τον αναγνώστη επειδή είχα τη χαρά και την τιμή να μελετήσω από τους πρώτους αυτό το έργο. Ο αναγνώστης που θα διαβάσει το βιβλίο της Αικατερίνης Μακρυγιάννη: «Απόρριψη» θα πρέπει να είναι αντικειμενικός στις κρίσεις του, διορατικός για να μπορέσει να διακρίνει το φαύλο κύκλο της εποχής της Εθνικής Αντίστασης αλλά, ιδιαίτερα, θα 'λεγα και της σημερινής, θα πρέπει να είναι υπομονετικός στην ανοξείδωτη αλυσίδα των μαρτύρων που θα εξελίσσονται μπροστά του και συγκαταβατικός. Συγκαταβατικός για κείνους τους μάρτυρες, που για ευνόητους λόγους δεν θέλησαν τη δημοσιότητα των ονομάτων τους ή για κείνους που η ίδια συγγραφέας, για τους ίδιους λόγους, θεώρησε απαραίτητο να τους «κρύψει» ή να τους αλλάξει ονόματα.

Ο «παππούς», παράδειγμα, που πολλές φορές θα συναντήσει ο αναγνώστης σε μαρτυρίες - αφηγήσεις, δεν είναι φυσικός «παππούς» της κ. Μακρυγιάννη, αλλά ένας ήρωας που πίστευε και αγωνίστηκε σθεναρά για δυο πράγματα: Για την πίστη και το Θεό και για τον Άρη Βελουχιώτη και τον έντιμο αγώνα του. Πιστεύω πως σύντομα στο επόμενο βιβλίο της να έχουμε τις αποκαλύψεις των πραγματικών ονομάτων - ηρώων, που κοντά με τον Πρωτοκαπετάνιο του ΕΛΑΣ έγραψαν Ιστορία και αυτή την Ιστορία έρχεται με τη δεκάχρονη ερευνά της να φωτίσει η συγγραφέας με το έργο της «Απόρριψη».

Μετά το πρώτο βιβλίο της κ. Αικατερίνης - Ρηνούλας Μακρυγιάννη, «Η ΚΟΡΗ ΤΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ», το οποίο ο γράφων είχε τη χαρά και την τιμή να καταθέσει κι εκεί τις απόψεις του, ένα δεύτερο βιβλίο της, υπό τον τίτλο, «Απόρριψη» έφτασε στα χέρια μου. Θεωρώντας υποχρέωσή μου (όντας κι ο γράφων παιδί της εγκληματικής θύελλας της δεκαετίας 1940-1950) θα τολμήσω και γι' αυτό το έργο της να καταθέσω τις απόψεις μου, απόψεις που συμπυκνώνονται σε μια λέξη «αναγνώριση» και που βγαίνει μέσα από την «απόρριψη» της συγγραφέας Αικατερίνης - Ρηνούλας Μακρυγιάννη.

Πριν περάσω στο κύριο θέμα του βιβλίου, που, αν και πρόχειρη η έκδοση, έντεχνα, θαρραλέα και παν απ' όλα πραγματικά (ανατριχιαστικά θα έλεγα βάση του περιεχομένου - δέκα χρόνια έρευνας) που παρουσιάζει η κ. Μακρυγιάννη, ας μου επιτραπεί μια εισαγωγή για να δούμε τις διαστάσεις και τις εκφάνσεις αυτής της «απόρριψης» όπως αύτη παρουσιάστηκε και επέδρασε αρνητικά στη χώρα μας και όπως εξακολουθεί να δρα «σύγχρονα» για την εποχή μας.

Λοιπόν, απόρριψη της δημοκρατίας, απόρριψη της αλήθειας, απόρριψη της ιστορίας, απόρριψη στις αξίες του λαού μας και τους αγώνες του για λευτεριά και κοινωνική δικαιοσύνη. Απόρριψη της ίδιας της ζωής. Μια αειθαλή απόρριψη που η αφετηρία της έχει τις ρίζες της στη σύσταση του ελληνικού κράτους που φτάνει ως στις μέρες μας. Μια αέναη απόρριψη, πεισματική, αιμοβόρα, ατίθαση και ανυποχώρητη που συγκρούεται με το άσπιλο και την ελπίδα...

Από τη σύσταση του ελληνικού κράτους ακόμα, αν παρακολουθήσει κανείς την εξέλιξη και πορεία του ιστορικού νήματος, θα δει μια διαχρονική απόρριψη στο μεγαλείο της με ποικίλες μορφές: Προβοκάτσιες, δολοφονίες, εξευτελισμούς και άλλα αναχρονιστικά και απάνθρωπα τεχνάσματα σε βάρος των Αθανάτων Αγωνιστών του 21. Να διαδέχονται ο ένας μετά τον άλλο την απόρριψη με ποικίλα σπιλώματα μέχρι την πλήρη εξόντωσή τους. Μια πανσπερμία δοσίλογων και ρουφιάνων, ένα καταλυτικό για τη συρρίκνωση της ελληνικής κοινωνίας «μικροκράτος» εμπόρων, προβοκατόρων, δολοφόνων και προπαντός ανθελλήνων- γραικύλων, που χάρη των ξένων και δικών τους φιλοδοξιών και συμφερόντων μίκραιναν το ελληνικό Έθνος στο έπακρο: Κολοκοτρωναίοι, Μακρυγιάννηδες, Καραϊσκάκη δες και άλλοι, άλλοι πολλοί θυσίασαν τη ζωή τους ενάντια στη μήτρα της απόρριψης και υπέρ της λευτεριάς και της ελπίδας για έναν καλλίτερο, ανθρωπινότερο κόσμο.

Για σήμερα αλλά και για τότε ευκόλως θα μπορούσαμε να μεταφράσουμε τη λέξη «α π ό ρ ρ ι ψ η» σε ρατσισμό, βεβαίως και σε φασισμό καθώς και σε διώκτη ιδανικών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων όσο αυτή επιβάλλεται και εγκαθιδρύεται, ανάλογα την περίσταση και την εποχή, πάντα και παντού με βία, ομαδικό αποκλεισμό και ξεκλήρισμα. Μια απόρριψη που αποκτά και τη μορφή μιας σύγχρονης Οδύσσειας, που σε πολλά πράγματα δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από κείνη του Οδυσσέα και την Ιθάκη του. Αυτή τη σύγχρονη Οδύσσεια μας δίνει η συγγραφέας, γνωστή άλλωστε σε πολλούς σαν ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ, κατά την οποία άλλοι μεγαλούργησαν ή δοξάστηκαν και άλλοι αφορίστηκαν και καταδικάστηκαν από γήινους θεούς και δαίμονες. Εδώ λοιπόν με την «Απόρριψη» η κ. Μακρυγιάννη σφυρηλατεί και διεκδικεί την καθολική αναγνώριση εκείνης της εποχής και των ηρώων της που πρωταγωνίστησαν σαν ένα Δεύτερο 21 και βεβαίως την αναγνώριση του Πρωτοκαπετάνιου του ΕΛΑΣ, Άρη Βελουχιώτη. Η Ελλάδα είναι γιομάτη από ανδριάντες, δρόμοι, διάφοροι οργανισμοί, ιδρύματα κλπ φέρουν ονόματα εθναρχών και λοιπών ηρώων, πολλών εξ’ αυτών δεν ξέρουμε αν πράγματι αξίζουν και αν στην ιστορία δόθηκε η ευκαιρία και τους κατέγραψε σωστά. Συνήθως στη «σύγχρονη» εποχή μας ή φιμώνεται ή υπαγορεύεται από τις αξιώσεις και τις επιθυμίες της καθεστηκυίας τάξης και όχι μόνο. Και η Αριστερά έχει γράψει τη δική της ιστορία, μέρος αυτής στα μέτρα της.

Στη δεκάχρονη έρευνα η κ. Μακρυγιάννη αυτό προσπαθεί να φωτίσει. Να ξεδιπλώσει την ιστορία, να αναγνωριστεί η προσφορά του Άρη (ιδιαίτερα από την Αριστερά) και να βρει την ταυτότητά της. Αυτά είναι που διεκδικεί η συγγραφέας και αυτά δίνουν την αξία στο νέο έργο της.

Χαρακτηριστικό αυτού του βιβλίου είναι η «αποστράγγισης» -αν μπορώ να χρησιμοποιήσω αυτή τη λέξη- μίσους και παθών ενώ παράλληλα εξουδετερώνονται κάθε ειδών προσωπικών φιλοδοξιών ή άλλων συμφερόντων. Κατά την ταπεινή άποψη του γράφοντα αυτά τα διδάγματα και μηνύματα βγαίνουν. Το δίδαγμα είναι το «συμπλήρωμα» της γνώσεως, ιδιαίτερα, προς την κατεύθυνση της νέας γενιάς πάνω στην Εθνική Αντίσταση, η οποία στα δυναμικά της μέρη (μέρη-στοιχεία ανυπολόγιστης αξίας που διδάσκουν, φωτίζουν και οπλίζουν το νου να αντισταθεί στα «σύγχρονα» σκοτάδια) έχει σπιλωθεί και αποσιωπηθεί από τα πείσματα και τα κομματικά συμφέροντα μέρους της Αριστεράς. Τα δε μηνύματα αποκτούν πολυπλόκαμη δύναμη και σημασία, που κάποια στιγμή σίγουρα θα απασχολήσουν την πέμπτη εξουσία, η οποία, σήμερα, κατά τη άποψη της κ. Μακρυγιάννη, αδιαφορούν ή συμβιβάζονται με την απόρριψη κρατώντας την αλήθεια στα σκοτάδια: «Δεν είναι αρκετό γι' αυτούς η ηθική και η ειλικρίνεια να βγαίνουν δυναμικά δήθεν στα αιτήματα το κόσμου εμτυνευσμένοι από τη δημοσιότητα και προσπαθούν βία κατάματα να ηττηθεί ο άνθρωπος στα συμφέροντα του. Τα μέσα ενημέρωσης αντιπροσωπεύουν μια απεριόριστη δύναμη, άσχετα αν θεωρούνται γίγαντες με χάρτινα πόδια. Επιχειρήσεις αξιών, τυφλή ανασφάλεια, δεν έχουν περιθώρια για δράση ηθική...»(Από μια συζήτηση Κατερίνας με τον «παππού» βλέπε «Απόρριψη»).

Ξεκινώντας και μόνον από τα ανθρώπινα δικαιώματα, όπως αυτά ξετυλίγονται μέσα από τις σελίδες του έργου της: «Απόρριψη», τόσο η μη καθολική αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης και των πρωτεργατών της όσο και η μη αναγνώριση της ταυτότητάς της κ. Κατερίνας Μακρυγιάννη, αναμφιβόλως αποτελεί κατάχρηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μάλιστα σε μια εποχή που όλοι... υπερασπίζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα. Τελικά η δικαίωση της κ. Μακρυγιάννη, που με αδιάψευστα στοιχεία αποδεικνύει, ποια και πώς είναι τέλος πάντων, σε ποια κατηγορία ανήκει; Γιατί αντιμετωπίζει δυσκολίες η συγγραφέας του έργου ως προς την ταυτότητα της; Παρεμπιπτόντως μεταφέρω ένα απόσπασμα από πρόσφατο σχόλιο μου: «Σχολιάζοντας το Θρύλο της Εθνικής Αντίστασης», (Ιούνιος 2005) που μεταξύ άλλων έγραφα και τούτα: «Δηλαδή, όλοι οι άνθρωποι δεν έχουν μια ρίζα; Δεν έχουν έναν πατέρα και μια μητέρα; Ασφαλώς! Ακόμη και οι «νόθοι» έχουν γονείς. Και η τεχνολογία, όπως ακούμε, θα αργήσει λίγα χρόνια ακόμα να δώσει παιδιά σε όποιον θέλει και ανεξάρτητα από το φύλο. Κι εδώ την Αικατερίνη Μακρυγιάννη τη βοηθά η τύχη της. Δε φαίνεται να είναι παιδί από «ανεμογκάστρι» ή να γεννήθηκε από μια πέτρα ή από ένα δέντρο ή να το έφερε ένας πελαργός. Κάποιος λοιπόν άφησε τη σπορά του και κάποια τη δέχτηκε. Αυτό ψάχνει να βρει η «κόρη της Αντίστασης». Και παρά το γεγονός, όπως αποδεικνύουν καταθέσεις των ίδιων θετών γονιών της, το πρόβλημα της «άρνησης» ή και της απόρριψης, όπως η ίδια η κ. Μακρυγιάννη δηλώνει, εξακολουθεί να υφίσταται. Γιατί άραγε; Μήπως τελικά δε λειτουργεί κάτι καλά μαζί της; Μήπως έχει φτιάξει ένα φανταστικό σενάριο να θέλει να είναι σώνει και καλά γόνος του Βελουχιώτη και της κ. Παππά; Μήπως όλοι αυτοί οι μάρτυρες είναι εργαλεία της, μεταξύ και ο γράφων, που τα χρησιμοποιεί για σκοπούς εξωπραγματικούς;»

Είναι ερωτήματα που απαιτούν απαντήσεις ή μάλλον τις απαντήσεις τις δίνει η κ. Κατερίνα Μακρυγιάννη μέσα από τη στρατιά μαρτύρων. Αυτό και μόνο δείχνει ότι η συνεχιζόμενη απόρριψη κάτι κρύβει. Κλείνοντας θα παραθέσω ένα δυο αποσπάσματα από το βιβλίο της,

«Α π ό ρ ρ ι ψ η » το οποίο δείχνει και τον προσωπικό Γολγοθά της Κατερίνας ο οποίος ξεκίνησε αμέσως μετά τη γέννησή της και την μετά λίγες μέρες από τους φυσικούς γονείς της παράδοση της στους θετούς γονείς στο Θεσσαλικό κάμπο:

«Καταλαβαίνω μέσα από τις συζητήσεις που γίνονται μέσα στο καφενεδάκι τον πατέρα μου (θετός γονιός) από γέροντες που με αποκαλούνε ανταρτούλι. Και περισσότερο ήρθα στην Αθήνα να μάθω τι ήταν οι αντάρτες. Μ' έβαλε σε σκέψεις η θεία μου η κυρά Φωτεινή, με φωνάζει Βελωχιοτούλα. Είμαι γεμάτη απορίες και ανησυχίες μέσα μου. Αισθάνομαι στο χωριό μου μεταξύ συγγενών και χωριανών το μαύρο πρόβατο...» (Από εξομολογητική συζήτηση της Κατερίνας με τον αγαπητικό της τον Αλέξανδρο, με τον οποίο χάραξαν μελλοντικά όνειρα αλλά δεν τον χάρηκε• δολοφονήθηκε. Πρόκειται για καταθέσεις τις οποίες η Κατερίνα για ευνόητους λόγους δεν φωτογραφίζει, όπως προανέφερα).

Σε μια άλλη μυστική συνάντηση Κατερίνας - Αλέξανδρου (την Κατερίνα, παρά τη θέλησή της, την είχε παντρέψει ο πατέρας της σ' ένα σπίτι που εκείνος επέλεξε, σε μια οικογένεια από δέκα άτομα να παίζει το ρόλο της υπηρέτριας). «Θέλω να κάνεις υπομονή γιατί η ύπαρξή μου κοντά σου και ο χρόνος όλα θα τα διαψεύσει. Όλα αυτά είναι παράγοντες αντίδραση, φόβου, να μη διαρρεύσει το μυστικό πως είσαι υιοθετημένη γιατί το σύστημα είναι νωπό ακόμα και η αποτυχία των κομμουνιστών κρύβει τη δολοφονία του πατέρα σου (Άρη) και ο θετός σου πατέρας φρόντισε να γίνεις ένα περιτύλιγμα με το γάμο σου, να εξαφανιστούν τα ίχνη σου, ότι είσαι παιδί του Αρχικαπετάνιου του ΕΛΑΣ».

Κάθε σελίδα του «Απόρριψη», είναι μια ολόκληρη ιστορία. Ένας διαχρονικός φαύλος κύκλος, ο οποίος μέσα από την έρευνα της Αικατερίνης Μακρυγιάννη ξετυλίγει το νήμα του. Η αναγνώριση της ταυτότητάς της κ. Μακρυγιάννη -ποιά είναι τέλος πάντων, ποιός τη γέννησε, πού και πότε αυτό και μόνο- αποτελεί τον πόλο έλξης κοινού ενδιαφέροντος. Η «ανατροπή» πολλών ιστορικών πραγμάτων, σε ό,τι αφορά τον Άρη Βελουχιώτη και τη δράση του, ο οποίος από τους «συντρόφους» του σπιλώθηκε όσο κανείς άλλος, εάν οι έρευνες της κ. Μακρυγιάννη αποδειχτούν, αυτή η «Απόρριψη» στα συρτάρια της ιστορίας θα βρει τη θέση της.